"हनुमान" का संशोधनहरू बिचको अन्तर

सा बोट: स्वचालित पाठ परिवर्तन (-नजीक +नजिक)
सा विभिन्न पदहरूमा भगवान हनुमानको विवरण
पङ्क्ति ८०:
 
यसै मन्दिरको पश्चिम उत्तर कुनामा अर्को हनुमानको मूर्ति छ। यो मूर्ति आफ्नै शैलीमा छ। स्थानक मुद्रामा भएको यो मूर्ति पहाड बोकी हिँड्न लागेको अवस्थामा छ। बायाँ खुट्टाले पुरुषको शिरमाथि टेकेको यो मूर्तिका दुईवटा हात छन्। जसमध्ये दायाँ हातले गदा समातेको छ भने बायाँ हातले पहाड समातेको छ। लङ्गौटी, कानमा कुण्डल, हातमा बाला घाँटीमा हार र कम्मरवन्ध लगाएको यस मूर्ति दायाँतिर पुच्छर उठिराखेको छ भन्ने लङ्गौटीको एक टुक्राले भुइँ छोएको छ। राम र लक्ष्मणलाई काँधमा राखेको मूर्तिको मुकुट अलंकृत छ। मूर्तिको पछाडि शिरमाथि सातवटा फणा भएको सर्प आकृति छ मूर्तिको पिठ्यूँमा दायाँबायाँ उड्न लागेका सिंह आकृतिहरू कुँदिएका छन्। शिरको माथि तामाको छत्रावली राखिएको भन्ने दायाँबायाँ नेपाली झण्डा आकृतिहरू राखिएका छन्। यस किसिमको मूर्ति नेपालमा अन्त पाइएको छैन। त्यसकारणले पनि यस मूर्तिको विशेष महìव रहेको छ। यो मूर्तिको निर्माण माथिको मूर्तिको भन्दा केही पछि बनेको कुरा मूर्तिमा भएको शैलीको आधारमा अनुमान गर्न सकिन्छ।
 
== पदहरू ==
===हिन्दू धर्म===
==== रामायण ====
 
रामायणको पाँचौं पुस्तक सुन्दरकाण्ड हनुमानमा केन्द्रित छ। सीतालाई राक्षस राजा रावणले अपहरण गरे, त्यसपछि हनुमान रामालाई १ 14 वर्षको वनवासको अन्तिम वर्षमा भेटे। आफ्नो भाइ लक्ष्मणसँगै, रामा आफ्नी पत्नी सीताको खोजी गर्दैछन्। यो र सम्बन्धित रामा कथाहरू हनुमानको बारेमा सबैभन्दा व्यापक कथाहरू हुन्।
रामायण के कई संस्करण भारत के भीतर मौजूद हैं। ये हनुमान, राम, सीता, लक्ष्मण और रावण के रूपांतर प्रस्तुत करते हैं। वर्ण और उनके विवरण अलग-अलग हैं, कुछ मामलों में काफी महत्वपूर्ण हैं।
 
====महाभारत====
 
महाभारत अर्को प्रमुख महाकाव्य हो जहाँ हनुमानको संक्षिप्त उल्लेख छ। पुस्तक, मा, महाभारतको वाणपर्व, उनी भीमको सौतेनी भाइको रूपमा प्रस्तुत गरिएको छ, जसले दुर्घटनामा उनलाई कैलाश पर्वतको भ्रमण गर्दा भेट गर्दछ। भीम, एक असाधारण शक्ति को मानिस, हनुमानको पुच्छर सार्न असमर्थ छ, जो उनलाई महसुस र हनुमानको शक्ति स्वीकार गर्दछ। यो कथा हनुमान चरित्रको पुरानो कालक्रमसँग सम्बन्धित छ। यो विजयनगर खंडहर जस्ता कलाकृति र राहतहरूको एक हिस्सा पनि हो।
 
==== अन्य साहित्य ====
 
रामायण र महाभारत बाहेक अन्य धेरै पदहरूमा हनुमानको उल्लेख छ। यी मध्ये केही कथाहरू पहिलेको महाकाव्यहरु मा उल्लेख उनको कारनाम संग सम्बन्धित छ, जबकि अरूहरु उनको जीवन का वैकल्पिक कथा सुनाउँछन्। हनुमान स्कन्द पुराण मा रामेश्वरम मा उल्लेख छ।
शिव पुराणको दक्षिण भारतीय संस्करणमा, हनुमानलाई शिव र मोहिनी (विष्णुको महिला अवतार) को रूपमा वर्णित गरिएको छ, वा वैकल्पिक रूपमा उनको पौराणिक कथालाई स्वामी अयप्पाको उत्पत्तिमा थपियो वा गाभियो। जुन केहिमा लोकप्रिय छ। दक्षिण भारत को भागहरु।
 
==== हनुमान चालीसा ====
 
16 औं शताब्दीका भारतीय कवि तुलसीदासले हनुमानलाई समर्पण भक्ति गीत हनुमान चालीसा लेखेका थिए। उनले हनुमानसँग आमनेसामने भेट भएको दाबी गरे। यी बैठकहरूको आधारमा उनले रामायणको अवधी भाषा संस्करण रामचरितमानस लेखेका थिए।
 
==== देवी वा शक्ति संग सम्बन्ध ====
 
हनुमान र देवी कालीबीचको सम्बन्ध कृतिवासी रामायणमा पाइन्छ। उनीहरूको बैठक रामायणको युधिष्ठरको महिरावनको कथामा हुन्छ। महिरावण रावणका भरपर्दो साथी / भाई थिए। उनका छोरा मेघनाथ मारिए पछि रावणले लक्ष्मण र रामलाई मार्न पटलालोकका राजा महिरावणको सहयोग लिए। एक रात, महावीरले आफ्नो मायाको प्रयोग गर्दै विभीषणको रूप लिएर रामको शिविरमा प्रवेश गरे। त्यहाँ उसले बाँदरको सेनामा निद्राको जाल खसाल्यो, रामा र लक्ष्मणलाई अपहरण गरी हेडिसमा लग्यो। उनी देवीको अनुयायी थिए र रावणले उनलाई अयोध्याका बहादुर योद्धाहरूमा देवीको बलि चढाउन राजी गरे, जसमा महिरावण सहमत प्रिय विभीषणको पातालसम्मको मार्ग बुझेर हनुमानले आफ्नो प्रभुलाई बचाउन हतार गरे। आफ्नो यात्राको क्रममा, उनले मकरध्वजलाई भेटे जसले हनुमानको छोरो भनेर दावी गरेका थिए, जुन उनको पसिनाबाट जन्मेका थिए जुन मकराले खाए। हनुमानले उनलाई पराजित गरे र उसलाई बाँधे र दरबार भित्र पसे। त्यहाँ उनले चन्द्रसेनलाई भेटे जसले अहिरावनाको बलिदान र कसरी मार्ने भनेर वर्णन गरे। त्यसपछि हनुमानले माहुरीको आकार घटाए र महा-कालीको विशाल मूर्तिमा लागे। उसले उनलाई रामालाई बचाउन भन्यो, र क्रूर माता देवीले हनुमानको ठाउँ लिनुभयो र उहाँ तल झर्नुभयो। जब महावीरले राजकुमार agesषिहरूलाई घुँडा टेक्न आग्रह गरे, उनले इन्कार गरे किनभने तिनीहरू शाही वंशका थिए र उनलाई कसरी झुक्ने भनेर थाहा थिएन। महिरावनले उनलाई कसरी झुकाउने भनेर देखाउँदै थिए, हनुमानले आफ्नो पञ्च-मुख रूप लिए (गरुड़, नरसिम्हा, वराह, हयाग्रीव र आफ्नै टाउको): प्रत्येक टाउकोले एक विशेष प्रतीकको संकेत गर्दछ। हनुमान साहस र बल, नरसिंह निडर, गरुड़। जादुई सीप र सर्पको टोक्ने, वराह स्वास्थ्य र शोषण गर्ने र शत्रुलाई पराजित गर्ने शक्ति) लाई directions दिशामा oil वटा तेल बत्तीहरू बले र महिरावनको टाउको काट्यो, जसको कारण उनको मृत्यु भयो। पछि उनले श्री राम र लक्ष्मणलाई आफ्नो काँधमा बोकेर लगे र जब उनले श्री रामाबाट उडान छोडे, तब उनले मकरध्वजलाई आफ्नो पुच्छरमा बाँधेर देखे। उनले तुरुन्त हनुमानलाई पातालको राजा बनाउन लगाए। अहिरावणको कथाले पूर्वको रामायणमा आफ्नो ठाउँ भेट्टाउँछ। यो कृतिबाश द्वारा लिखित रामायणको बंगाली संस्करणमा पाउन सकिन्छ। यो घटनाको बारेमा कुरा गर्ने प्यासेजलाई 'महिब्रोनरपाल' भनेर चिनिन्छ। यो पनि विश्वास गरिन्छ कि हनुमानसँग प्रसन्न भएपछि, काली देवीले उनलाई उनको द्वार-पाल वा द्वारपाल हुन आशिष दिए र यसैले भैरव र हनुमान देवीको मन्दिरको प्रवेशद्वारको दुबै छेउमा भेटिए।
 
=== बौद्ध धर्म ===
 
हनुमान तिब्बती (दक्षिण-पश्चिम चीन) र खोतानी (पश्चिम चीन, मध्य एशिया र उत्तरी इरान) मा रामायणको बौद्ध चमकको साथ देखा पर्दछ। खोतानी संस्करणहरूमा जातक कथा जस्ता विषयहरू हुन्छन्, तर सामान्यतया चरित्रमा हनुमान कथा र हिन्दू पाठहरू जस्तै छन्। तिब्बती संस्करण अधिक आकर्षक छ, र जातक चकाचो समावेश गर्न प्रयास बिना। साथै, तिब्बती संस्करणमा, हनुमान जस्ता उपन्यास तत्त्वहरू देखा पर्दछन् जुन राम र सीताबीच प्रेम पत्र रहेको थियो, हिन्दु संस्करण बाहेक रामले सीतालाई उनको साथ सन्देशको रूपमा विवाहको औठी पठाउँछन्। साथै, तिब्बती संस्करणमा, रामाले हनुमानलाई चिठीमार्फत धेरै चोटि उहाँसँग नआउन भन्छन्, मतलब कि बाँदर-सन्देशवाहक र योद्धा एक जान्ने व्यक्ति हुन् जसले पढ्न-लेख्न सक्दछन्।
 
=== जैन धर्म ===
 
विमलासुरीले लेखेको रामायणको जैन संस्करणमा, पुमाचार्य (जो पौमा चारु वा पद्मचरित पनि भनेर चिनिन्छ) हनुमानलाई ईश्वरीय बाँदरको रूपमा नभई एक विद्याधर (एक अलौकिक प्राणी, जैन ब्रह्माण्डमा मृगमारिचिका) भनेर उल्लेख गरिएको छ। ऊ पवनगती (हावा देवता) र अन्जना सुन्दरीको छोरो हो। उनको ससुराले निर्वासित गरे पछि अन्जनाले वनको गुफामा हनुमानलाई जन्माउँछिन्। उनका मामाले उनलाई ज forest्गलबाट बचाए; उनको भिमानामा सवार भएर, अंजना गल्तिले आफ्नो बच्चालाई चट्टानमा खसाल्छिन्। यद्यपि त्यस चट्टान हराएको बावजूद, बच्चा अधूरो रह्यो। बच्चा हनुराहामा हुर्केको छ।
 
हिन्दू ग्रंथहरुमा प्रमुख भिन्नताहरु हुन्: हनुमान जैन ग्रंथहरुमा एक अलौकिक व्यक्तित्व हुन्, (रामा पवित्र जैन हो जसले कहिल्यै कसैलाई मार्दैन, र लक्ष्मणले रावणलाई मार्छ।) हनुमान उनीसंग भेट्छन् र उनीको बारेमा जान्छन् उनी समर्थक भए पछि। रामा को। रावण द्वारा सीताको अपहरण। उनी रामाको पक्षमा लंका जान्छन्, तर रावणलाई सीता छोड्न राजी गर्दैनन्। अन्ततः उनी रावणको बिरूद्धको युद्धमा रामासँग मिल्छ र धेरै वीर कार्य गर्दछन्। पछि उत्तरीपुराण (इ.स. 9 औं शताब्दी) गुणभद्र र अन्जना-पवनानजया (सा.यु. १२ औं शताब्दी) जैन पदहरूले पनि यस्तै कथा भन्छ।
 
(जैन रामायण पौराणिक कथाको धेरै संस्करणहरूमा हनुमान, र रामा (जैन धर्ममा पौमा भनिन्छ) को व्याख्या गर्ने अंशहरू छन्, (यी संस्करणहरूमा हनुमानले अन्ततः सबै सामाजिक जीवन त्यागेर जैन तपस्वी बन्छ))।
 
=== सिख धर्म ===
 
सिख धर्ममा, हिन्दू देवता रामालाई श्री राम चन्द्र भनिएको छ, र हनुमानको कथा सिद्धको रूपमा प्रभावकारी रहेको छ। १ 1699 19 र १ centuries औं शताब्दीको दौरान १ 16। In मा मार्शल सिख खालसा आन्दोलनको जन्म पछि, हनुमान खालसाद्वारा श्रद्धाको प्रेरणा र उद्देश्य थिए। केही खालसा रेजिमेन्टहरू हनुमानको छविको साथ युद्धभूमिमा आएका थिए। हिरदा राम भल्लाले रचेको हनुमान नाटक र कविकणले दास दास कथा जस्ता सिख धर्मशास्त्रहरूमा हनुमानको वीर कार्यहरूको बयान गरिएको छ। लुई फेन्चका अनुसार सिख परम्पराले भन्छ कि गुरु गोविन्द सिंह हनुमान नाटकका प्रिय पाठक थिए।
 
=== दक्षिण पूर्व एशियाई पाठहरू ===
 
रामायणको गैर-भारतीय संस्करणहरू अवस्थित छन्, जस्तै थाई रामाकियन। रामायणका यी संस्करणहरूका अनुसार मच्छनु सुवर्णमाचा-जन्मे हनुमानका छोरा हुन् "जब रावणको दरबारमा हनुमान उडेर आउँछन्, उनको शरीर एकदमै तातो र पसिनाको थोपाबाट एक समुद्री माछा द्वारा समुद्रमा खस्दा उनी "उनले नुहाईन् र रावणकी छोरी मच्छ्नूलाई जन्म दिइन्।
अर्को पौराणिक कथामा भनिएको छ कि मत्स्यराज नामको राक्षस (जसलाई मकरध्वजा वा मत्स्यगर्भ पनि भनिन्छ) उसको छोरो भएको दाबी गर्छन्। मत्सिराजको जन्म यसरी वर्णन गरिएको छ: हनुमानको समुद्रीमा नुहाउँदै गर्दा पसीनाको पसीनाले माछा (मत्स्य) लाई जोडिएको थियो।
दक्षिण-पूर्वी एशियाई लेखहरूमा हनुमान उत्तर भारतीय हिन्दू संस्करणबाट बर्मासी रामायणमा राम्रा फरक छ, जस्तै राम यज्ञ, आलng्ग राम थायागिन (अरकानी भाषामा), राम भट्टू र राम थायिन, मलय रामायण, हिकायत जस्ता। श्री राम। र थाई रामायण जस्तै Hikayat महाराजा रावण, र रामायण। यद्यपि, केही पक्षमा, कथाका पक्षहरू हिन्दू संस्करणहरू र भारतीय उपमहाद्वीपमा अन्यत्र पाइने रामायणको बौद्ध संस्करणसँग मिल्दोजुल्दो छ। वाल्मीकि रामायण मूल पवित्र पुस्तक हो; कविहरु द्वारा सम्पादन गरिएको कविहरु अरुहरु लाई नृत्य जस्तै कला प्रदर्शन गर्न, रामायण को सही कथा वाल्मीकि छ, Valषि वाल्मीकि आदिकावी "पहिलो कवि" को रूप मा परिचित छ।
 
 
==यो पनि हेर्नुहोस==
Line ९५ ⟶ १४२:
६. गौत्तमवज्र बज्राचार्य, हनुमानढोका राजदरबार, काठमाडौँ, नेपाल एसियाली अध्ययन संस्थान, वि.सं. २०३३, पृष्ठ १५
७. तुलसीराम वैद्य, भक्तपुर राजदरबार, काठमाडौँ, नेपाल एसियाली अध्ययन संस्थान, पृष्ठ ५४
 
== बाह्य लिंकहरू ==
*[https://www.dadutales.com/aarti-kije-hanuman-lala-ki-aarti-lyrics/ भगवान हनुमानको आरती]
 
{{हिन्दू धर्म}}
"https://ne.wikipedia.org/wiki/हनुमान" बाट अनुप्रेषित