राणाकालीन दरबारहरू

(राणाकालीन दरबारबाट अनुप्रेषित)

नेपालको राणा दरबार महल को निर्माण राणा शासकहरूद्वारा निजि तथा सरकारी भवनको रूपमा शासकहरूद्वारा निर्माण गरिएका थिए। नेपालमा राणा शासन राणा शासन १०४ वर्षसम्म रह्यो र त्यस वर्माषसेमै्भम्य राही्नियाो निर्माण गरिए विशेष गरी प्रधानमन्त्री, उनको परिवार र अन्य उच्च-प्रतिष्ठित प्रतिष्ठानहरूले।

सिंह दरबार

समयमा राणाकालीन भव्य दरबारहरूलाई सेतो हात्ती भनिन्थ्यो। यी दरबारहरू विशाल क्षेत्रको केन्द्रमा खडा भयो जुन राणा शासकहरूले आम जनतामाथि आफ्नो प्रभुत्व देखाउन र आफ्ना ब्रिटिश मित्र र राणा साथीहरूलाई खुशी पार्न प्रयोग गर्थे। [१] बि.सं २००७ फागुन ७ मा राणा शासनको पतनपछि केही दरबारहरू सरकारी कार्यालय/ भवनहरूमा परिणत गरिए। अरू केहि दरबारहरू मालिकहरूद्वारा ध्वस्त गरीए र पुस्तकालयहरू, सङ्ग्रहालयहरू, होटेलहरू र सम्पदा परिसरहरूमा पुनर्निर्माण गरियो। [२] अझै पनि निजी स्वामित्वमा रहेका दरबारहरू ध्वस्त भएका छन् वा भग्नावशेषहरूमा छन्। सरकारी स्वामित्व भएको अधिकांश दरबारहरू मर्मत र पुनःस्थापना गरिएको छ।

पुरानो नारायणहिटी दरबार १९२० ई. , जुन १९५८ई. ध्वस्त पारियो।
काठमाडौँ धाराराको उत्तरमा सेतो राना दरबार - को आँखा दृश्य
बायाँमा सेतो दरबार गेट र चित्रको बिचमा नारायणहिटी दरबार

आधारभूत जानकारी सम्पादन गर्नुहोस्

अधिकांश राणा दरबारहरू सेतो प्लास्टर लगाइएका छन्। य्यिनीहरूको निर्माण नवशास्त्रीय वास्तुकला वा बारोक युरोपेली वास्तु अनुसार गरिएका छन्। छन्, र चारवटा पखेटाले बनेका छन् फ्रान्सेली विन्डोज, ग्रीसियन स्तम्भहरू, र धार्मिक र समारोहका उद्देश्यहरूको बीच बीचमा एउटा ठूलो आंगन। यी दरबारका आन्तरिक बीमहरू र स्तम्भहरू सल्ला खोटेसल्लोको काठले बनेका छन्। [३] परम्परागत मोर्टार र सेतो प्लास्टरको साथसाथै ईंटहरू, निर्माणमा प्रयोग गरियो। कालो मासको दाल, गुड़, ईट्टाको धूलो, तोरी र चुनको धुलो मिश्रण सिमेन्टको रूपमा प्रयोग गरियो। गुल, कालो दाल, जूट, इँटको धूलो र चूनाको मिश्रण लाइम प्लास्टर (बज्र) प्लास्टरको मुख्य तत्त्व थियो किनकि यो नेपालमा शताब्दीयौंदेखि भएको थियो, मुख्यत: यसले ओसको बिरूद्ध राम्रो प्रतिरोध गर्छ। फ्लोरहरू पिठ्ठी, आयताकार आकारको साथ निर्माण गरिएको थियो, जसको माथि फल्याकहरू राखिएको थियो। यसले अन्तिम फ्लोरलाई अड्याउथ्यो, जसमा वर्गाकार स्लेट राखिएको थियो। विदेशी प्रशिक्षित नेवार वास्आतुविदले प्रायः दरबारहरू डिजाईन गरेका थिए। [२]

दरबारहरू सम्पादन गर्नुहोस्

 
रानी महल
 
रानी महल, पाल्पा
 
लाजिम्पाट दरबार
Palace Commissioned By Date of Construction इन्जिनियर हालको अवस्था
थापाथली दरबार जंगबहादुर राणा Late 1700s-1860s Initial Unknown, Later by

रणशूर बिष्ट

नेपाल राष्ट्र बैङ्क
सिंहमहल

Singha Mahal

जंगबहादुर राणा 1855 CE रणशूर बिष्ट नेपाल राष्ट्र बैङ्क
चार बुर्जा दरबार जंगबहादुर राणा 1855 CE रणशूर बिष्ट
गोल बैठक जंगबहादुर राणा 1852 रणशूर बिष्ट
नारायणहिटी दरबार वीर शमशेर जबरा जोगबीर स्थापित नारायणहिटी दरबार
लाल दरबार वीर शमशेर जबरा 1890 जोगबीर स्थापित होटल याक एण्ड यती
सेतो दरबार वीर शमशेर जबरा 1893 जोगबीर स्थापित वि सं १९९० मा ध्वस्त भएको
भाटभटेनी दरबार वीर शमशेर जबरा 1893 जोगबीर स्थापित
जावलाखेल दरबार वीर शमशेर जबरा 1897 जोगबीर स्थापित भुमि सुधार तथा व्यवस्था कार्यालय
पानी पोखरी दरबार वीर शमशेर जबरा 1885 जोगबीर स्थापित
फोहोरा दरबार वीर शमशेर जबरा 1896/97 जोगबीर स्थापित रिक्रिएसन सेन्टर
हात्तीसार दरबार वीर शमशेर जबरा जोगबीर स्थापित
लाजिम्पाट दरबार वीर शमशेर जबरा 1894 जोगबीर स्थापित शङ्कर होटल
टंगाल दरबार वीर शमशेर जबरा 1889 जोगबीर स्थापित
आनन्द निकेतन वीर शमशेर जबरा पुल्चोक क्याम्पस/ इन्जिनियरिङ अध्ययन संस्थान
मुडुली दरबार वीर शमशेर जबरा 1893/92 अज्ञात
भाञ्जाराजाको दरबार Probably वीर शमशेर जबरा अज्ञात अज्ञात जावलाखेल सेन्ट जेभियर स्कूल
सिंहदरबार चन्द्र शमशेर जङ्गबहादुर राणा 1908 कुमार नरसिंह राणा, किशोर नरसिंह राणा प्रधानमन्त्री तथा मन्त्रिपरिषदको कार्यालय
केशरमहल चन्द्र शमशेर जङ्गबहादुर राणा कुमार नरसिंह राणा, किशोर नरसिंह राणा केशर पुस्तकालय
श्री दरबार चन्द्र शमशेर जङ्गबहादुर राणा 1927 कुमार नरसिंह राणा, किशोर नरसिंह राणा मदन पुरस्कार पुस्तकालयसाझा यातायातको कार्यालय
शितल निवास चन्द्र शमशेर जङ्गबहादुर राणा 1923 कुमार नरसिंह राणा, किशोर नरसिंह राणा राष्ट्रपतिको कार्यालय
लक्ष्मी निवास चन्द्र शमशेर जङ्गबहादुर राणा वि सं १९६२ (1905 ई.) कुमार नरसिंह राणा, किशोर नरसिंह राणा
हरिहर भवन चन्द्र शमशेर जङ्गबहादुर राणा कुमार नरसिंह राणा, किशोर नरसिंह राणा निजामति किताबखाना, कृषि विभाग, राष्ट्रिय पुस्तकालयराष्ट्रिय मानव अधिकार आयोग
बबरमहल चन्द्र शमशेर जङ्गबहादुर राणा कुमार नरसिंह राणा, किशोर नरसिंह राणा महालेखा परीक्षकको कार्यालय
लक्ष्मी निवास चन्द्र शमशेर जङ्गबहादुर राणा 1925 कुमार नरसिंह राणा, किशोर नरसिंह राणा
ललिता निवास भीम शमशेर जङ्गबहादुर राणा डिल्लीजङ्ग थापा नेपाल राष्ट्र बैङ्क
मानभवन जुद्ध शमशेर जंगबहादुर राणा अज्ञात
कालीमाटी दरबार जुद्ध शमशेर जंगबहादुर राणा अज्ञात
नारायण भवन जुद्ध शमशेर जंगबहादुर राणा अज्ञात
सुरेन्द्र भवन जुद्ध शमशेर जंगबहादुर राणा अज्ञात
कालीमाटी दरबार जुद्ध शमशेर जंगबहादुर राणा अज्ञात
नारायण भवन जुद्ध शमशेर जंगबहादुर राणा अज्ञात
शशी भवन जुद्ध शमशेर जंगबहादुर राणा अज्ञात नेपालको प्रधान सेनापतिको निवास
हिटी दरबार काजी धोकलसिंह बस्न्यात अज्ञात
बहादुर भवन रुद्र शमशेर अज्ञात निर्वाचन आयोग
मनोहरा दरबार जगतजङ्ग राणा 1879 अज्ञात ध्वस्त
रानीघाट महल खड्ग शमशेर जङ्गबहादुर राणा 1893 अज्ञात
तानसेन दरवार प्रताप शमशेर जंगबहादुर राणा 1927 अज्ञात सरकारी कार्यालय
मिनभवन मीन शमशेर अज्ञात अज्ञात
रवि भवन रवि शमशेर अज्ञात अज्ञात
बाग दरबार अमर सिंह थापा (सानुकाजी)[note १]() अज्ञात काठमाडौँ महानगरपालिकाको कार्यालय

२०७२ को भूकम्प सम्पादन गर्नुहोस्

२०७२ को भुकम्पको परिणामस्वरूप धेरै बाँकी दरबारहरू ध्वस्त भए, विशेष गरी माटो-मोर्टार ईंट र चूना प्लास्टरले बनेको।

यो पनि हेर्नुहोस् सम्पादन गर्नुहोस्

सन्दर्भ सामग्रीहरू सम्पादन गर्नुहोस्

  1. Not to be confused with the better known commander of Gorkhali forces in the Gurkha War with the same name. The two Amar Singhs are differentiated by the qualifier Bada (greater) and Sanu (lesser).

यो पनि हेर्नुहोस् सम्पादन गर्नुहोस्

  1. [१].thetaranights.com. 29 May 2014. Retrieved on 2015-07-27.
  2. २.० २.१ JBR, PurushottamShamsher (२००७), Ranakalin Pramukh Atihasik Darbarharu (Nepaliमा), Vidarthi Pustak Bhandar, आइएसबिएन 978-9994611027 
  3. http://www.thetaranights.com/baghdurbar-the-tiger-palace/